گیاه بلادن یا شابیزک چیست؟

گیاه بلادن (Atropea – Belladonna) یا شابیزک یک نوع گیاه خودرو، چند ساله، علفی، نیمه بوته ای و با شاخه های متعدد از خانواده Solanaceae (سیب زمینی) و از راسته سولاناسه (تاج ریزی) است.

ارتفاع گیاه بلادن در شرایط مختلف اقلیمی، متفاوت است اما ارتفاع آن حدود یک متر و نیم الی دو متر است. این گیاه دارای ساقه استوانه ای و ریشه ضخیم و منشعب و حنایی رنگ می باشد. اندازه برگ های بیضی شکل این گیاه با طول 8 تا 12 سانتیمتر و پهنای 4 تا 8 سانتیمتر، نوک تیز و منفرد هستند.

روی برگ ها، سبز تیره و پشت آنها سبز روشن تر دیده می شود. همچنین گل های درشت بلادن که از بغل برگها خارج می شوند به رنگ قهوه ای تیره مایل به رنگ بنفش و گاهی متمایل به سیاه و دارای رایحه ضعیفی است. این گیاه میوه آبدار به اندازه گیلاس دارد که دارای دانه های کوچک می باشد. میوه گیاه ابتدا به رنگ سبز است و بعد از رسیدن  به تدریج به رنگ سیاه و قرمز تغییر می کند.

کاسه گل در گیاه بعد از بیرون آمدن میوه روی آن را می پوشاند. جام گل بلادن استوانه ای شکل است که در قسمت انتهایی یه پنج لوپ کوتاه و برگشته ختم می شود. ماده سمی که در ادامه در مورد آن توضیح خواهیم داد در ریشه های ضخیم گیاه جمع می شود. در میان ملل مختلف افسانه هایی در مورد ریشه بلادن وجود دارد.

شابیزک یا بلادون یا بلادونا سمی ترین گیاه در نیم کره غربی است.

خواص گیاه و میوه بلادن

این گیاه در واقع یک نوع گیاه بسیار سمی است. به دلیل وجود آلکالوئیدهای سمی نظیر آتروپین و هیوسیامین، زمانی که هنوز آنتی بیوتیک پیدا نشده بود، اطبا برای درمان بیماری های عفونی و لاعلاج از این گیاه استفاده می کردند زیرا آلکالوئیدهای سمی در تمام اندامهای گیاه بخصوص در میوه آن وجود دارد.البته توجه داشته باشید به دلیل سمی بودن گیاه بلادون افراد عادی نباید از این گیاه استفاده خوراکی کنند چون عوارض بسیار خطرناکی ایجاد می کند.

در صنعت داروسازی از ریشه و برگ و گاهی بذر گیاه بلادون به دلیل وجود الکالوئیدهای ارزشمند استفاده دارویی می شود. پزشکان برای باز کردن تنفس در بیماران آسمی، داروی ضد تشنج، آرامبخش بیماران اعصاب و همچنین درمان سیاه سرفه های کهنه تجویز می کنند.

برگ گیاه بلادن برای درمان شب ادراری استفاده می شود. برطرف کننده دردهای کبد، کلیه، معده، آپاندیس، اسپاسم روده، دل پیچه و اسهال خونی می باشد. از خواص دیگر گیاه مذکور در طب سرباز کردن دمل ها و کاهش انواع دردهای سرطانی می باشد. در آزمایشات پزشکی برای گشاد کردن مردمک چشم استفاده می شود.

پزشکان از این گیاه برای باز کردن تنفس در بیماران آسمی، داروی ضد تشنج، آرامبخش بیماران اعصاب و همچنین درمان سیاه سرفه های کهنه تجویز می کنند.

گیاه بلادون و طب سنتی

گیاه بلادن به نام های  شابیزک، بلادانه، گیاه لفاح، جمشید کش و ستاالحسن هم معروف است. این گیاه دارای طبع گرم و خشک است و از زمانهای دور در بین ملل مختلف مصارف دارویی و درمانی داشته است.

محل رشد گیاه بلادن

گیاه بلادن بومی قاره اروپا در اتریش، آلبانی، اکراین، غرب آسیا در ایران، ترکیه، شمال افریقا در الجزایر، مراکش و مناطقی از هند و پاکستان و همچنین امریکا و کانادا می باشد.

این گیاه در مناطق شمالی ایران به حالت خودرو در کنار جاده ها و کوهستانها و جنگل های مازندران، گیلان، گرگان و جلفک می روید. بلادون بطور خودرو در اروپا در نواحی جنوبی و مرکزی پراکنده است. در نواحی شمال روسیه و بالتیک به صورت خودرو رشد می کند و از آن استفاده می شود.

هر ساله در اروپا به دلیل وجود مواد موثر دارویی و اهمیت اقتصادی، زمینهای زیادی را برای کشت بلادن در نظر می گیرند. اگر کشت گیاه بلادن در مناطق مرطوب انجام شود رشد آن بسیار خوب خواهد بود. نور و گرما برای رشد آلکالوئیدهای گیاه بسیار موثر است و اگر برداشت قسمت های مورد نظر گیاه در روزهای آفتابی و گرم انجام شود، میزان آلکالوئید آنها بسیار زیاد خواهد بود.

طرز تهیه جوشانده بلادن

ابتدا حدود یک گرم از میوه، برگ، گل و ریشه گیاه را شسته و سپس به مدت پانزده دقیقه در دو لیتر آب جوش دم می کنیم.جوشانده گیاه آماده استفاده است.(در نظر داشته باشید بلادون یک گیاه سمی قوی است، به همین دلیل باید با  نظر پزشک استفاده کرد.)

روش تهیه دانه بلادون چگونه است؟

برای اینکه دانه های بلادون را داشته باشیم، میوه های رسیده بلادون را در آبکش ریخته و فشار می دهیم تا دانه ها از سوراخ آبکش خارج شوند و سپس آنها را خشک می کنیم. تمام خواص گیاه بلادون که به آن اشاره شد در این دانه ها هم وجود دارد.

مضرات گیاه بلادون چیست؟

خواص درمانی بلادون بسیار زیاد است اما نباید فراموش کرد که تمام قسمت های گیاه به شدت سمی است و با توجه به اینکه در حال حاضر از طرف پزشکان برای بسیاری از بیماریها تجویز می شود، اما نباید بدون دستور پزشک مصرف کرد زیرا به شدت ایجاد مسمومیت می کند و به دلیل شباهتی که میوه آن به گیلاس دارد باید از دسترس کودکان دور باشد زیرا در صورت خوردن کودکان ممکن است منجر به مرگ آنها شود.

علائم مسمومیت با بلادون شامل قرمزی صورت، گشادی مردمک چشم و همچنین براق و درشت شدن چشم، سردرد، هذیان گویی، کف کردن دهان، تعادل نداشتن و نداشتن قدرت حرکت می باشد.

جمع بندی