چای ارل گری از داستان تا واقعیت

چای ارل گری چیست؟

چای ارل گری یک از محبوب‌ترین و فاخرترین انواع چای در دنیا است.

اگر به منابع مختلف مراجعه کنید خواهید دید که تعریف‌های متفاوت و انواع مختلفی از این نوشیدنی ارائه شده است.

در یک پاسخ اساسی و کاملاً درست به سؤال چای ارل گری چیست می‌توان چنین پاسخ داد:

چای ارل گری چای سیاهی است که به آن عصاره‌ی برگاموت یا برگ‌های خشک برگاموت اضافه شده باشد. این چای نیز مانند اکثر چای‌ها از گیاهی به نام «کاملیا سینن سیز»  (Camellia Sinensis) فرآوری می‌شود. چای آن معمولاً (و نه همیشه) از چای چینی بوده و به آن پوست یا عصاره‌ی برگاموت اضافه می‌شود.این تعریف اصلی از انواع چای‌های ارل گری و ویژگی مشترک همه‌ی انواع آن است.

این چای در حقیقت در طبقه‌بندی چای‌های عطر دار قرار می‌گیرد.

امکان دارد در برخی از انواع ارل گری، عصاره‌ها و عناصر دیگری علاوه بر عصاره‌ی برگاموت مانند پوست پرتقال، وانیل و گل گندم (cornflower) و نظایر آن نیز به چای سیاه اضافه شود؛ ولی ویژگی اصلی آن اضافه کردن عصاره‌ی برگاموت به چای سیاه است.

برگاموت و چای برگاموت چیست؟

نزدیک‌ترین کلمه به «برگاموت» (Bergamot) در زبان فارسی «ترنج» است. اسم علمی برگاموت (Monarda didyma) است و چون رایحه‌ی ترنج دارد در زبان انگلیسی به آن (Bergamot) گفته می‌شود.

برگاموت در اصل از خانواده‌ی نارنج است.

از هزاران سال پیش، اجزای برگاموت به شکل‌های مختلف (عصاره، مربا) مورد استفاده‌ی انسان قرار گرفته است وعصاره‌ی برگاموت از پوست آن به دست می‌آید.

از آنجا که در نوشیدنی مورد بحث ما یعنی ارل گری، عصاره‌ی برگاموت مورد استفاده قرار می‌گیرد فواید آن را در قسمت فواید چای ارل گری توضیح خواهیم داد.

یک توضیح ضروری

به چای ارل گری چای برگاموت نیز می‌گویند و این موضوع باعث می‌شود که برخی افراد سردرگم شوند.

قضیه از این قرار است که چای ارل گری در حقیقت چای سیاهی است که به آن عصاره‌ی برگاموت اضافه شده باشد؛ از طرف دیگر، می‌توان از خودِ برگ تازه، خشک و یا دانه‌های برگاموت هم چای درست کرد که در این صورت نیز طعم آن شبیه به چای سیاهی که به آن عصاره‌ی برگاموت اضافه شده یعنی چای ارل گری خواهد بود.

بهتر است به چایی که فقط از اجزای برگاموت ساخته شده چای برگاموت بگوییم و چای سیاهی را که به آن عصاره‌ی برگاموت افزوده شده را ارل گری بنامیم تا این دو باهم اشتباه نشوند.

اما اسم چای ارل گری از کجا پدید آمده است؟

تاریخچه

این چای، اسم خودش را از یکی از نخست وزیران انگلستان به اسم «ارل چارلز گری» (Earl Charles Grey) گرفته است که از سال 1830 تا 1834 نخست وزیر بریتانیا بود.

این شخص برای اولین بار عصاره‌ی برگاموت را به چای سیاه اضافه کرد، البته انگلیسی‌ها چای را به‌طور خالص و هم با شیر یا با خامه مصرف می‌کردند که این سنت هنوز هم در انگلستان رواج دارد.

داستان این چای چند روایت دارد:

طبق روایت اول، چارلز گری جان پسرِ یک چینی را که در حال غرق شدن بوده نجات می‌دهد و پدر آن شخص این هدیه را به او می‌دهد. (در روایتی دیگر، چارلز گری جان یک دیپلمات چینی را نجات می‌دهد و او این چای را به او هدیه می‌کند).

چارلز گری از طعم آن چای بسیار خوشش می‌آید و بعد از تمام شدن آن چای از آشپزان خود می‌خواهد که چایی شبیه به آن برایش تهیه کنند.آشپزانِ این نخست وزیرِ چای خور هم سرانجام عصاره‌ی برگاموت را به چای سیاه اضافه می‌کنند تا طعمی شبیه به چای مورد نظر او تهیه کرده باشند.

روایتی دیگر هم حاکی از آن است که خودِ چارلز گری عصاره‌ی برگاموت را به چای سیاه اضافه کرده است.

در سده‌های پیش این چای تا سالیان سال یک چای بسیار اشرافی و مختص مقامات عالی بود و در ظروف چای‌خوریِ خاص و گران‌بها سِرو می‌شد؛ اما امروزه جزو محبوب‌ترین چای‌هایی است که در دسترس همه قرار دارد و اصولاً و نه اصالتاً یک چای انگلیسی محسوب می‌شود.

فواید چای ارل گری

در مورد فواید این چای مواردی را که برخی از منابع رسمی جهانی تأیید کرده‌اند در اینجا ذکر می‌کنیم.

• غنی بودن این چای از نظر داشتن «پلی فنول» ها ثابت شده است.این پلی فنول‌ها به‌شدت با رادیکال‌های آزاد که باعث تخریب سلول‌های بدن می‌شوند مبارزه می‌کنند.
• این چای حاوی مقدار زیادی «آنتی‌اکسیدان» است که برای سلامتی بدن بسیار مفید است و خاصیت ضد سرطان به آن می‌دهد.
• ارل گری خطر و احتمال بیماری‌های قلبی را کاهش می‌دهد. این کار از طریق کاهش دادن فشار خون و کلسترول بد خون انجام می‌شود.
• این چای اثر داروهای کاهش کلسترول خون را بیشتر می‌کند.
• ارل گری سیستم گوارش انسان را به خاطر داشتن «فلاوونوئید» (flavonoid) تقویت می‌کند و اسهال را درمان می‌کند.

مضرات چای ارل گری

مضرات این نوشیدنی وقتی محتمل است که در مصرف آن زیاده‌روی شود. این زیاده‌روی البته در آزمایش‌ها عبارت از مصرف 16 فنجان چای در 24 ساعت بوده!

برخی از زیان‌های احتمالی مصرف بیش از حد ارل گری که می‌تواند ناشی از ویژگی موادی در آن باشد که جذب پتاسیم را با مشکل روبرو می‌کند عبارتند از:

• گرفتگی‌های ماهیچه‌های بدن
• تاریِ دید
• ایجاد مانع در جذب آهنِ موجود در مواد غذایی به بدن انسان.
• به دلیل وجود کافئین در چای ارل گری، افرادی که دچار استرس زیاد، افسردگی و رعشه هستند باید در مصرف آن دقت کنند.
• نظر به مشخص نبودن اثرات آن در دوران بارداری، خانم‌های باردار از مصرف آن خودداری کنند و بیماران با پزشک خود مشورت کنند.

دم کردن چای ارل گری

• این چای را در دمای معتدل و دور از نور نگهداری کنید و ترجیحاً در قوری استیل یا شیشه‌ای دم کنید.
• یک قاشق چای‌خوری برای هر فنجان از چای آن معمولاً کافی است.
• در کشورهای اروپایی چای کیسه‌ای ارل گری را به مدت 3 تا 5 دقیقه در آب جوش قرار می‌دهند؛ یا به‌ صورت خشک به همین مدت طبق شرایط گفته شده دم کرده و بعد از گذراندن آن از صافی می‌نوشند.

جمع بندی