چطور چای تبدیل به نوشیدنی تشریفاتی در مراسم چای عصرانه شد؟

مراسم چای عصرانه انگلیسی به دهه 1840 میلادی باز می گردد. در واقع مراسم نوشیدن چای عصرانه نسبت به آداب و رسومی که قبل از آن در انگلستان برگزار میشد تکامل یافته است.
انگلیسی ها از اواخر 1650 نوشیدن چای را شروع کردند، از آنجا که چای دم شده و چای خشک هر دو به شدت گران بود به نوشیدنی خانواده سلطنتی و خانواده های اشرافی جامعه تبدیل شد. مردان ثروتمند چای خود را در قهوه خانه های لندن می نوشیدند و بانوان سطح بالای جامعه نیز مقدار بسیار اندک و ناچیزی چای خشک می خریدند و با دوستان و خانواده خود در خانه هایشان می نوشیدند.
کشتی هایی که از چین و ژاپن به اروپا چای صادر می کردند علاوه بر این محصول، گلدانهای چینی مخصوص نگهداری چای، فنجان های مخصوص سرو و شیشه های مخصوص نگهداری چای را هم وارد می کردند.
مانند تمام نوشیدنی های جدید چای هم خود را در خانه های طبقه مرفه و ثروتمند جامعه جای داد و بسیاری از ثروتمندان برای مصارف خانگی خود چای را تهیه می کردند، البته از آنجا که این نوشیدنی جدید بسیار گران و لوکس بود آن را نه در آشپزخانه و نه حتی در اتاق پذیرایی بلکه در قفسه های کوچک کمد شخصی خانم خانه که در نزدیکی اتاق خواب او بود نگهداری می کردند، تا در زمان پذیرایی از مهمانهای ایشان به عنوان نوشیدنی خوش آمد گویی برای رفع خستگی مهمانان سرو شود، از سال 1660 میلادی عموماً پذیرایی اولیه مهمانان با چای بود.
از آنجا که چای فوق العاده گران بود خدمه به هیچ عنوان حق نداشتند آنرا سرو کنند و این کار را خانم خانه به شخصه انجام می داد و خدمه باید صندلی های مهمانان را آماده می کردند و وسایل مورد نیاز برای دم کردن چای را روی یک میز کوچک قرار می دادند و یک کتری آب جوش هم آماده می کردند، سپس خانم خانه قوری را گرم می کرد مقدار مناسب چای را درون قوری قرار می داد و آب جوش روی آن می ریخت و زمانی که چای دم کشید آنرا در فنجانهای چینی دسته دار می ریخت و به میهمانان تعارف می کرد.

این نوشیدنی تقریبا در هر زمان از روز برای مهمانان سرو می شد اما مهمترین زمان چای بعد از وعده اصلی غذا بود. در اواسط قرن 17 میلادی شام بین ساعات 11 صبح تا 12 ظهر سرو می شد که یک وعده غذایی فوق العاده سنگین بود که سرو آن بین 3 تا 4 ساعت طول می کشید، بعد از صرف غذا مردان عموما دوست داشتند در اتاق غذاخوری پشت میز بمانند و باهم سیگار بکشند و حرف بزنند و خانم ها به اتاق دیگری می رفتند و باهم گلدوزی و صحبت می کردند و چای دم می کردند، حدود عصر بین ساعت 5 تا 6 مردان هم به آنها ملحق می شدند.
بنابراین از همان اوایل نوشیدن چای در انگلستان در نیمه دوم قرن 17 میلادی، الگوهای خاصی برای سرو و نوشیدن چای عصرانه شکل گرفت که در نهایت تا اواخر قرن 19 و اوایل قرن 20 برای سرو چای تاثیر گذار بود. سرو چای عصرانه همیشه یادآور اتاقهای پذیرایی شیک، ظروف چینی ظریف، قاشق های نقره ای، میزهای کوچک سرو و رفتارهای ظریف زیبا و موزون جامعه زنان همانطور که در دوره ویکتوریایی و امروزه بوده است. دم کردن چای همیشه جزء مسئولیتهای خانم خانه است (و یا مردان البته اگر به تنهایی زندگی کنند) گاهی اوقات با کمک دختر بزرگ خانواده برای مهمانان سرو می شد، این روزها ما دیگر چای خود را در آشپزخانه دم می کنیم اما همچنان توسط خانم ها سرو می شود.
به صورت سنتی هنوز هم در کنار چای عصرانه یک تیکه کوچک کیک یا تست کره ای یا مافین و کاپ کیک هم سرو می شود، همانطور که قبلا اشاره کردیم به صورت سنتی مهمترین زمان برای سرو چای عصرانه در اواخر بعد از ظهر و پس از سرو غذای اصلی بود که از قرن 19 تا امروز ما به آن میگوییم بین ناهار و شام!

اما چرا این جابجایی زمان بوجود آمد؟ در طول قرن 18 میلادی شام به تدریج دیرتر و دیرتر سرو می شد تا جایی که اویل سال 1800 به طور معمول بین ساعت 7 تا 8 شب سرو می شد و در این بین یک وعده غذایی جدید به نام ناهار بوجود آمد که این شکاف نیم روزی را از بین ببرد. اما از آنجایی که این وعده غذایی خیلی سبک بود در نیمه روز (عصر) افراد به تدریج احساس گرسنگی می کردند، بر اساس داستانهایی که روایت شده آنا ماریا هفتمین دوشس بدفورد Bedford از Woburn Abbey در Bedfordshire، این ایده ضیافت چای عصرانه را به همراه کیک یا شیرینی داد و به خدمتکاران خود دستور داد بین وعده ناهار و شام برایش وسایل دم کردن چای را آماده کنند تا بتواند از خوردن یک فنجان چای به همراه تکه ای نان تست و کره لذت ببرد، آنا ماریا که نوشیدن چای عصرانه را استراحتی لذت بخش یافته بود خیلی زود دوستانش را برای این ضیافت لذت بخش دعوت کرد و اینگونه این رویداد اجتماعی شکل گرفت.

برگزاری مراسم چای عصرانه به هیچ عنوان دعوت به یک وعده غذایی نبود بلکه هدف دختران و زنان از آن، جمع شدن دور همم صحبت کردن و تبادل نظر در مورد مسایل روزمره، فشن، مد، مسابقات و غیره بود.
پس از آنکه این مراسم بین مردم ترویج یافت، شرکتهای مدرن شروع کردند به برگزاری خدمات پذیرایی برای میهمانی های چای عصرانه برای هر مناسبت وهر تعداد میهمان، اتاق های پذیرایی 10 -20 نفره برای پذیرایی چای ، میزهای 3 تا 4 نفره برای گروه های دوستانه ، پذیرایی چای در منزل، پذیرایی چای در باغ ها ، پذیرایی چای برای بیش از 200 مهمان، پذیرایی چای در زمینهای تنیس و ….
سرانجام کم کم طبقه متوسط رو به رشد جامعه با تقلید از قشر مرفه جامعه پذیرایی چای را روشی مناسب برای گرد هم آوری دوستان یافت و این سنت تا به امروز ادامه دارد چای عصرانه هنوز هم روشی مناسب برای پذیرایی و گذراندن اوقات خوش کنار دوستان، همسایه ها و حتی همکاران تجاری می باشد.
خرید چای و مصرف این نوشیدنی شگفت انگیز هنوز هم همان احساس آرامش، لطافت و ظرافتی را که 350 سال پیش انگلیسی ها تجربه کردند را برای همه به همراه دارد.

جمع بندی