دیابت و جنبههای مختلف آن در این مقاله بررسی شده است. با چای مارکت همراه باشید.
دیابت چیست؟
دیابت را میتوان یک نوع اختلال در سیستم سوخت و ساز بدن (متابولیسم) دانست.
مهمترین علت به وجود آمدن انواع دیابت مربوط به عوامل وراثتی (ژنتیک) و عوامل محیطی است.
شاید خلاصهترین جوابی که میتوان به سؤال بیماری دیابت چیست، داد این پاسخ باشد:
بهطور عادی در معده غذا تبدیل به قند خون و یا گلوکز میگردد و آن قند از مسیر معده داخل جریان خون میشود.
در این هنگام «پانکراس» (Pancreas) یا همان لوزالمعده شروع به ترشح مقداری از هورمون انسولین میکند و انسولین شرایط جذب قند خون به سلولهای بدن انسان را به وجود میآورد.
بیماری دیابت، شرایطی را در بدن انسان ایجاد میکند که انسولین کافی در بدن تولید نمیشود یا این که انسولین موجود در بدنِ فردِ دیابتی نمیتواند به درستی وظیفهی خود را انجام دهد.
نتیجهی شرایط گفته شده نرسیدن قند خون بهطور طبیعی به سلولهای بدن و بالا رفتن میزان قند خونِ فرد مبتلا به دیابت است.
انواع دیابت
1) دیابت نوع یک
دیابت نوع یک ارثی است و قابل پیشگیری نیست. تعداد افراد مبتلا به دیابت نوع یک از تعداد مبتلایان به دیابت نوع دو، خیلی کمتر است.
بهطور متوسط از هر 100 نفر بیمارِ دیابتی حدود 10 نفر مبتلا به دیابت نوع یک و 90 نفر مبتلا به بیماری دیابت نوع دو هستند.
در دیابت نوع یک، سیستم ایمنی بدن اشتباهاً سلولهایی را که در پانکراس، انسولین تولید میکنند را مورد حمله قرار داده و نابود میکند.
هنوز علت این اشتباه سیستم ایمنی بدن دقیقاً شناخته شده نیست.
2) دیابت نوع دو
هرچند دیابت نوع دو نیز گاهی میتواند ارثی باشد ولی در اغلب موارد، نتیجهی سبک زندگیِ غلط است.
در دیابت نوع دو بدن در مقابل انسولین مقاومت میکند و در نتیجه قند موجود در خون انسان جذب سلولهای بدن نشده و در خون جمع میشود.
3) پیش دیابت (Prediabetes)
پیشْ دیابت تقریباً همان علایم دیابت نوع دو را دارد اما به میزان کمتر.
4) دیابت بارداری
در زمان بارداری خانمها «پلاسنتا» (placenta) که ارگانی متصل به جنین است و گلوکز، اکسیژن و سایر مواد مغذی را به جنین میرساند؛ انسولین بدن مادر را بلوکه میکند و در نتیجه میزان قند خون مادر بالا میرود.
دیابت بارداری در موارد بسیار نادر موجب اضافه شدن تشنگی یا ادرار زیاد میشود ولی در کل، علامت خاصی ندارد و فقط در هفتههای 24 تا 28 بارداری با آزمایش خونِ زن باردار قابل تشخیص است.
دیابت دوران بارداری گذرا است و باقی نمیماند.
5) دیابت بیمزه (diabetes insipidus)
کمبود هورمون ضد ادراری «آنتی دیورتیک» باعث این بیماری میشود و ربطی به افزایش قند خون ندارد و به خاطر تشابه آن با افزایش حجم ادرار، با دیابت شباهت دارد.
عوامل افزایش دهندهی خطر ابتلا به بیماری پیشْ دیابت و دیابت نوع دو
وجود بعضی شرایط در سبک زندگی افراد، ریسک بیماری دیابت دو و پیش دیابت را افزایش میدهد:
- داشتن وزن اضافی
- بالا رفتن سن (از 45 سالگی به بعد)
- مبتلا بودن پدر، مادر، برادر یا خواهر به بیماری دیابت
- سکون و کم تحرکیِ فیزیکی شخص
- تجربهی بیماری دیابت بارداری
- داشتن پیشْ دیابت (prediabetes)
- داشتن فشار خون، تری گلیسیرید و کلسترول بالا
- تعلق داشتن فرد به یکی از نژادهای آفریقایی- آمریکایی، آسیایی- آمریکایی،
آمریکای لاتین و اهالی بومیِ آلاسکا و جزایر پاسیفیک.
چگونه بفهمم دیابت دارم (علایم بیماری دیابت)
- احساس گرسنگی بیشتر
- احساس تشنگی بیشتر
- لاغر شدن
- ادرار زیاد
- تار شدن بینایی یا حتی برعکس آن، قویتر شدن ناگهانی بینایی
- خستگی زیاد
- خوب نشدن زخم موجود در اعضای بدن
- در مردان، ضعف عضلانی، اختلال در نعوظ، ضعف قوای جنسی
- در زنان، عفونت ادراری و خارش و خشکی پوست.
- عوارض بیماری دیابت: از بین رفتن
کلیه، نابودی عصبها، حملهی قلبی، مجبور شدن پزشکان به قطع برخی از اعضای بدن
بیمار.
درمان دیابت چیست؟
هر یک از انواع دیابت علتهای مخصوص به خود و درمانهای خاص خود را دارد.
داروهای دیابت برخی برای خوردن و برخی برای تزریق تجویز میشوند.
1) درمان دیابت نوع یک
مهمترین درمان دیابت نوع یک عیارت از تزریق انسولین است.
بدن بیمار قادر به تولید انسولین نیست و باید انسولین تزریق کند.
انواع انسولین تزریقی
این انسولینها چهار نوع هستند که در مدت زمان تأثیر بر بدن، باهم فرق دارند و از 15 دقیقه تا چند ساعت پس از تزریق، اثر آنها ظاهر شده و اثرشان از 6 ساعت تا بیشتر از 24 ساعت در بدن فردِ دیابتی باقی میماند.
2) درمان دیابت نوع دو
دو نوع درمان برای دیابت نوع دو انجام میشود.
یکی تغییر سبک زندگی و غذا خوردن فرد که باعث کاهش قند خون او میشود است؛ اگر تغییر سبک زندگی کافی نبود درمان نوع دوم عبارت از تجویز دارو از طرف پزشک است.
برای بیماران دیابت نوع دو مصرف انواع چای ضد دیابت نیز میتواند بسیار مفید باشد.
مصرف برنج سفید، نان، شیرینی، کیک، شکلات، نشاسته و مواد مختلف دیگر برای فرد مبتلا به دیابت ممنوع است.
مصرف سبزیهای خام یکی از بهترین موارد تغذیه برای فرد دیابتی است.
مهمترین داروهایی که برای دیابت نوع دو تجویز میشوند عبارتند از:
- Biguanides
- DPP-4 inhibitors
- Glucagon-like peptides
- Meglitinides
- SGLT2 inhibitors
- Sulfonylureas
- Thiazolidinediones
- Alpha-glucosidase inhibitors
