در این مقاله به مشخصات و پیشینه چای سیستوس در فرهنگ و طب سنتی اقوام و نیز خواص و فواید چای سیستوس از نظر علمی و طرز تهیهی آن پرداختهایم.
با چای مارکت همراه باشید.
گیاه سیستوس چیست؟
سیستوس اینکانوس از تیرهی Cistaceae و گیاهی است مدیترانهای، مقاوم در برابر خشکی. بوتههای آن همیشه سبز است و تا یک الی دو متر رشد میکند.
اندازهی برگهای آن بین یک تا یک و نیم اینچ و گونههای کوچکتر آن در گلدان قابل کشت است.
گل سیستوس از رنگ سفید تا به رنگ صورتی و بنفش کمرنگ با لکههای سرخ است که از اواخر بهار و در سرتاسر تابستان گل میدهد.
در مناطقی با تابستانهای داغ و خشک و زمستانهای خنک و مرطوب بهتر رشد میکند.
خواص گیاه سیستوس در طب سنتی ملل
ابتدا بهتر است نگاهی به خواص ذکر شده برای گیاه سیستوس اینکانوس در طب سنتی ملل مختلف داشته باشیم.
خواص سیستوس در طب سنتی: استفاده از این گیاه در طب سنتی، قدمتی هزاران ساله دارد.
در «کتاب پیدایش» و برخی کتابهای مقدس دیگر به این گیاه اشاره شده است.
چای آن از گلها و برگهای خشک شدهاش تهیه میشود و بوی فوقالعادهای دارد.
در طب سنتی برای درمان سرماخوردگی، سرفه، ناراحتیهای عادت ماهانه و رماتیسم مورد استفاده بوده است.
در یونان باستان از سیستوس اینکانوس برای درمان زخمها استفاده میشده است.
در طب سنتیِ مراکش از زمانهای قدیم چای سیستوس برای درمان سلامتی دهان و گلو درد مورد استفاده قرار می گرفته است.
همچنین در طب سنتی از برگهای سیستوس اینکانوس برای درمان بیماریهای پوستی و التهابی استفاده شده است.
خواص چای سیستوس چیست؟
این چای از سال 1999 به خاطر فواید زیادش در تیتر خبرهای سلامتی در رسانههای اروپایی بیشتر دیده شد و دوباره در سال 2010 بود که به دلیل خبری مبنی بر دادن مصونیت نسبی به انسان در مقابل نیش پشه و گاز گرفته شدن توسط کنه، خبرساز شد!
تحقیقات اخیر، درستی خواصی که طب سنتی برای این گیاه قائل بود را تأیید کرد.
خاصیت ضد باکتری و ضد ویروس دارد
مطالعات اخیر نشان میدهد که عصارهی سیستوس از ابتلای سلولهای میزبان به ویروس جلوگیری میکند.
این تحقیقات نشان داد که برگهای سیستوس اینکانوس خاصیت ضد باکتریایی، ضد ویروس و خرد کنندگی «زیست لایه» (Biofilm) دارد.
این گیاه در مقابل چند نوع بیماری قارچی نیز تأثیر درمانی نشان داده است.
دارای آنتیاکسیدان است
گیاه سیستوس مقادیر زیادی «بیوفلاوونوئید» (ویتامین P) و «پلیفنول» دارد. پلیفنول ترکیبی گیاهی است که مانند آنتیاکسیدانها عمل میکند.
نوشیدن یک فنجان چای سیستوس در عرض دو روز علایم سرماخوردگی و آنفولانزا را کاهش میدهد.
بهطور کلی وجود آنتیاکسیدان در این چای آن را برای سلامتی عمومی بدن مفید میکند.
درمانگر ناراحتیهای پوستی است
گیاه سیستوس برای مداوای اگزما، آکنه و بیماری پوستی صدفک (پسوریازیس) و پاکسازی پوست مورد استفاده قرار میگیرد.
همچنین شستن موها با چای سیستوس موجب پیشگیری از شورهی سر میشود.
اعتقاد برخی منابع بر این است که اگر میخواهید پشهها و کنهها به شما حمله نکنند روزانه حداقل دو فنجان چای سیستوس بنوشید.
بهداشت دهان و دندان را حفظ میکند
چای سیستوس برای بهداشت دهان و دندان نیز بسیار مفید است.
به خاطر وجود خاصیت خرد کردن زیست لایهها و ضد باکتری بودنش، باکتریهای دهان را به مقدار بسیار زیادی کاهش میدهد و حس تمیزی دهان را به نوشندهی چای سیستوس میبخشد.
این چای، پلاکهای دندان را برطرف و از پوسیدگی دندان نیز جلوگیری میکند.
از بیماریهای سیستم گوارشی پیشگیری میکند
خاصیت آنتی باکتری بودن چای سیستوس باعث میشود که این چای تأثیر خنثی کنندهای در مقابل چندین نوع میکروارگانیسمهایی که میتوانند باعث بیماری در سیستم گوارشی شوند نشان دهد.
درمان بیماری لایم است
این بیماری از نیش کنه حاصل میشود و سیستوس با دارا بودن ترکیبی حاوی «منوئیلوکسید» این بیماری را درمان میکند.
بهطور کلی خاصیت ضد باکتری و ضد ویروس این چای میتواند موجب پیشگیری یا درمان مجموعهی زیادی از بیماریهایی که با ویروسها و باکتریها سر و کار دارند شود.
از بیماریهای قلبی و عروقی پیشگیری میکند
در ژورنال کاردیولوژی در سال 2019 نتیجهی تحقیقی منتشر شد که طی آن چای سیستوس عوامل خطرآفرین بیماریهای قلبی عروقی مانند «دیسلیپیدمی» را که یک نوع چربی ناسالم است کاهش میدهد.
مصرف روزانهی این چای برای کاهش خطرات بیماریهای قلبی و عروقی توصیه شده است.
با این همه توصیه میشود که برای مصرف روزانهی آن و در صورتی که هر نوع بیماریای دارید یا دارو مصرف میکنید، با پزشک مشورت کنید.
طرز تهیه چای سیستوس
طبق توصیهی طب سنتی، چای سیستوس یا رز سنگی را باید سه بار دم کرد! این کار به نظر عجیب میرسد ولی اجازه دهید که علت آن را درک کنیم.
اصطلاحی وجود دارد به نام «کِرِم چای» کِرِم چای حاویِ عناصری است که بیرون از محلول چای قرار میگیرد و بنابراین امکان دارد که شما چای را بخورید ولی آن عناصر وارد بدنتان نشود.
این عناصر در چای سیستوس عبارتاند از «کوئرسیترین»، (نوعی گیلیکوزیت) «اسید گالیک»، «اللاگیتانین» (نوعی پلیفنول).
در اینجا روشی را توضیح میدهیم که در آن نیازی به سه بار دم کردن چای سیستوس نباشد و بتوانید حداکثر ترکیبات مفید آن را با نوشیدنش کسب کنید.
نخست اینکه بهتر است برای دم کردن دمنوش سیستوس از آب تصفیه شده که فاقد املاح معدنی باشد استفاده شود.
برای یک لیتر آب با مشخصات گفته شده، 13 گرم چای اختصاص دهید.
سپس چای سیستوس را به مدت 35 دقیقه در حرارتی که از 70 درجهی سانتیگراد کمتر و از 90 درجهی سانتیگراد بیشتر باشد دم کنید.
بهترین حرارت و زمان برای دم کشیدن این چای 85 درجهی سانتیگراد به مدت 35 دقیقه است.
چرا باید چای سیستوس را به این طریق دم کرد؟
چون بهطور کلی در دم کردن این چای هدف اصلی دست یافتن به بالاترین میزان فلاوینوئید و فنولیک آن است.
این کار از طریق سه بار دم کردن سیستوس با روشی که در بالا توضیح دادیم امکان پذیر است؛ چون در دم کردن عادیِ این چای مقدار زیادی از ترکیبات آن که توضیح دادیم وارد محلول چای نشده و در خودِ چای باقی میماند.
در نهایت نکاتی که باید در رابطه با چای سیستوس بدانیم:
- سیستوس اینکانوس از تیرهی Cistaceae و گیاهی است مدیترانهای.
- در طب سنتی، بیشتر برای درمان سرماخوردگی، سرفه، ناراحتیهای عادت ماهانه، رماتیسم و زخمها مورد استفاده بوده است.
- خاصیت ضد باکتری و ضد ویروس دارد.
- دارای آنتیاکسیدان است.
- درمانگر ناراحتیهای پوستی است.
- بهداشت دهان و دندان را حفظ میکند.
- از بیماریهای سیستم گوارشی پیشگیری میکند.
- درمان بیماری لایم (گزش کنه) است.
- از بیماریهای قلبی و عروقی پیشگیری میکند.
جمع بندی
خاصیت ضد باکتری و ضد ویروس دارد
درمانگر ناراحتیهای پوستی است
بهداشت دهان و دندان را حفظ میکند
درمان بیماری لایم است
از بیماریهای قلبی و عروقی پیشگیری میکند
چون بهطور کلی در دم کردن این چای هدف اصلی دست یافتن به بالاترین میزان فلاوینوئید و فنولیک آن است.
این کار از طریق سه بار دم کردن سیستوس امکان پذیر است؛ چون در دم کردن عادیِ این چای مقدار زیادی از ترکیبات آن وارد محلول چای نشده و در خودِ چای باقی میماند.
