خواص زیره سبز چیست؟

زیره سبز (L.Cuminum cyminum) یکی از دو نوع زیره موجود در طبیعت می باشد. زیره سبز دانه ای معطر، یکساله و بدون کرک است. البته میوه زیره سبز کرک دار می باشد. ساقه علفی زیره سبز با شیار و با انشعابات دو تایی و سه تایی می باشد. زیره سبز از تیره چتریان (Apaiaceae) است. چتریان تیره ای از گیاهان با ساقه های تهی، مانند هویج و جعفری هستند. گروه چتریان یا کرفسیان. گیاه زیره شبیه بوته هویج با برگهای به ارتفاع 20 الی 30 سانتی متر و بلندی گیاه زیره سبز 60 سانتی متر می باشد و برداشت آن با دست  انجام می شود. ساقه زیره سبز باریک و براق و با ارتفاع 20 الی 30 سانتی متر می باشد. هر شاخه گیاه زیره سبز تعداد 2 الی 3 زیر شاخه دارد که همگی به همان ارتفاع 20 تا 30 سانتی متر می رسند و به همین دلیل گیاه، سایبان یکنواخت دارد. زیره سبز دارای برگهای  براق و با ارتفاع 5 تا 10 سانتی متر است و گلها ی کوچک صورتی یا سفید دارد. دانه زیره سبز مستطیل شکل و دارای کانال های روغنی و به رنگ قهوه ای-زرد دیده می شوند، دانه های زیره سبز در یک میوه جای دارند که خشک می شوند.

مهمترین اعضاء گروه چتریان یا کرفسیان عبارتند از:

هویج، کرفس، شوید، زیره سیاه، زیره سبز، رازیانه، بادیان، جعفری و چویل

تفاوت زیره سبز و سیاه

دانه زیره سبز در حقیقت همان میوه گیاه است که ارتفاع آن 2 میلی متر و به شکل هلالی و دارای 5 خط برجسته می باشد. زیره دو نوع دارد: زیره سبز با نام علمی cuminum cyminum L و زیره سیاه که به زیره ایرانی معروف است و با نام علمی Carum carvil شناخته می شوند. این دو نوع زیره بسیار به یکدیگر شبیه هستند اما تفاوتهایی نیز دارند. زیره سبز به رنگ سبز روشن است و دانه های آن حجیم و دارای عطر کمتری نسبت به زیره سیاه می باشد. زیره یکی از اولین گیاهان کاشته شده در اروپا، آسیا و افریقا می باشد.

بیشترین زیره ایران در کرمان هست و شهر بافت استان کرمان مرغوب ترین زیره در ایران را بصورت خودرو دارد.

 زیره هندی-ایرانی و خاورمیانه ای از نظر میزان روغن و طعم با یکدیگر متفاوت می باشند.

ارزش غذایی در زیره سبز

مواد غذایی موجود در یک قاشق غذاخوری از زیره سبز شامل:

• پروتئین: یک گرم
• کالری: 22 گرم
• کلسترول: صفر گرم
• چربی: یک گرم
• فیبر رژیمی: یک گرم
• سدیم: 10 میلی گرم
• کربوهیدرات: 3 گرم
• قند: صفر گرم
• ویتامین های موجود: ویتامینA – C- E
• آهن، کلسیم، پتاسیم، مس، منگنز، فسفر، منیزیم ، روی
• تیامین ، ریبوفلاوین و نیاسین

خواص زیره سبز

خواص زیره سبز با زیره سیاه تفاوت هایی اساسی دارد. زیره سبز به عنوان طعم دهنده در محصولات تجاری و غذایی کاربرد دارد و فاکتور اساسی پودرهای کاری و چیلی می باشد. به کمک تقطیر با بخار آب، روغن زیره سبز را به دست آورده و برای مزه دار کردن چاشنی ها، نوشیدنی ها و دسرها قابل استفاده می باشد. از زیره سبز برای عطر موجود در لوسیون ها، عطرها و کرم ها استفاده می شود. زیره سبز یک ادویه خوراکی و غیر سمی می باشد اما امکان ایجاد آلرژی وجود دارد.

خواص زیره سبز عبارتند از:

• ضد درد
• بی حس کننده
• ضد باکتری
• ضد صفر
• ضد باروری
• آنتی اکسیدان
• تقویت کننده قوای جنسی
• ضد چسبندگی پلاکت ها
• ضد عفونی کننده
• ضد اسپاسم
• ضد تومور
• قابض
• ضد نفخ
• تقویت کننده معده
• تقویت کننده رحم
• قارچ کش
• التیام دهنده زخم
• لارو کش
• سبب ازدیاد شیر در مادران شیرده
• کمک به تعریق بدن
• دارای خاصیت استروژنی
• ضد التهاب
• و در نهایت زیره سبز کمک کننده به هضم غذا میباشد.

زیره سبز دارای خواص شگفت انگیزی می باشد. بیشترین خواص زیره را باید کمک به هضم، تقویت سیستم ایمنی بدن و کمک به گردش خون دانست.

به دلیل شواهد فراوانی که در مورد خواص زیره سبز هست این گیاه تبدیل به سوژه ای برای تحقیقات پزشکی گردیده است. دانه زیره سبز مواد طبیعی در خود دارند که مانند آنتی اکسیدان عمل کرده و احساس سلامتی در شما تقویت می شود و نیز پوست را در مقابل پیری حفظ می کند. آزمایشاتی که با زیره سبز بر روی موشها انجام پذیرفته نشان داده است، موشها با مصرف زیره در مقابل سرطان روده بزرگ حفاظت شدند و طبق اعلام محققین از 9 گیاه آزمایش شده، زیره قوی ترین گیاه ضد سرطان شناخته شده است.

زیره درمان مناسبی برای اسهال است.

افرادی دیابتی می توانند در درمان خود از زیره استفاده کنند زیرا قند را به شدت کاهش می دهد ( البته مصرف زیره در بیماران دیابتی باید با احتیاط باشد تا دچار افت شدید قند خون نشوند).

روغن دانه زیره یک ضد عفونی کننده قوی می باشد. باکتری هایی را که در مقابل هر نوع ضد عفونی کننده مقاوم هستند از بین خواهد برد. دانه های زیره خاصیت کاهش درد و التهاب دارند که طی آزمایشات، اسانس زیره این خاصیت را دارا نمی باشد. ماده “هیپولیپیدمی”  ماده ای است که چربی مضر در بدن را کاهش می دهد و زیره که خاصیت “هیپولیپیدمی” دارد به کاهش کلسترول و در نتیجه آسیب به قلب جلوگیری می کند.

مخلوط پودر زیره با ماست به کاهش کلسترول کمک خواهد نمود. مطالعات در مورد ارتباط زیره سبز با کاهش وزن ادامه دارد اما طبق اعلام محققین زیره سبز به احتمال زیاد سبب کاهش وزن می شود زیرا گروهی از خانم ها با زیره سبز مورد آزمایش قرار گرفتند و بخوبی نشان داد که کاهش وزن داشته اند. عصاره زیره سبز در درمان اسپاسم گوارشی، تهوع و نفخ همراه با سندروم روده تحریک پذیر، بسیار موثر است. مصرف زیره سبب تقویت حافظه می شود و حتی ممکن است به درمان بیماری پارکینسون کمک کند. همانگونه که اشاره شد رویش زیره از قاره اروپا، افریقا و آسیا از زمانهای قدیم آغاز شده است، در نتیجه ملل مختلف با خواص آن آشنا هستند و از آن استفاده می کنند. در هندوستان به دلیل داشتن خاصیت آنتی اکسیدانی و ضد ادرار قابل استفاده است.  زیره سبز دارای طبیعت گرم و خشک و خاصیت آنتی اکسیدانی فراوان است. زیره سبز سبب افزایش شیر مادر و برای دل درد کودکان مفید است. زیره سبز رفع مشکلات مثانه و کلیه – دفع گاز روده و معده – ضدعفونی کننده – کاهش وزن از خواص متعدد زیره سبز می باشد. در طب سنتی مراکش برای کاهش فشار خون و به عنوان ضد عفونی کننده استفاده می شود. ترکیبات، گونه، نوع اسانس زیره سبز با زیره سیاه کاملا متفاوت است و نیز اثرات دارویی – درمانی این دو نوع زیره در برخی موارد تفاوت دارند، و به همین دلیل میزان مصرف زیره سیاه در غذاها می تواند ده برابر زیره سبز باشد. به علت ترکیبات اصلی اسانس زیره سبز با زیره سیاه علت تفاوت بوی این دو نوع زیره می باشد.

تاریخچه زیره سبز

طبق تحقیقات زیره سبز از شام، منطقه ای در مدیترانه شرقی آمده و کشت خودرو آن به هزاره دوم قبل از میلاد می رسد. هزاران سال است که زیره سبز به عنوان ادویه در غذاها مصرف می شود. در مصر باستان زیره علاوه بر ادویه غذایی به عنوان نگاهداری مومیایی نیز استفاده داشته است. هندوستان زیره سبز را یک ماده سنتی می شناسند و استفاده های متفاوت دارد. در مراکش از قدیم به عنوان ادویه اصلی در کنار غذاهای خود زیره سبز را داشته اند.

میزان و مناطق کشت زیره سبز

دوران رشد زیره سبز 100 الی 120 روز و با دمای مناسب 25 الی 30 درجه سانتیگراد است، به همین دلیل یک محصول مقاوم به گرمسیری یا نیمه گرمسیر و همچنین به خشکسالی می باشد. اگر دما پایین باشد رنگ برگ زیره سبز از رنگ سبز به بنفش می رسد، در نتیجه آب و هوای مدیترانه ای مناسب کشت آن می باشد تا در مدت 3 الی 4 ماه در یک تابستان داغ به خوبی رشد کند. دانه های زیره در برابر یخ زدگی بسیار آسیب پذیر می باشند و برای جلوگیری از این مسئله آن را با اسید سولفوریک 0.1 % سمپاشی کرده و آبیاری آن را قبل دوران یخبندان انجام می دهند. به دلیل اینکه نهال زیره سبز کم و ضعیف است بذرها را 8 ساعت قبل از کاشت خیس می کنند تا سبب تقویت گیاه در جوانه زدن شود. رشد زیره سبز در زمین با خاک شور کار دشواری است و برای رشد به خاکهای حاصلخیز، شنی و داشتن اکسیژن فراوان نیاز است. 300000 تن زیره در جهان تولید می شود که 70% آن توسط هند و چین است. 90% زیره سبز تولید شده در جهان معادل 63% آن در هندوستان مصرف می شود.

طریقه مصرف زیره سبز برای لاغری

اگر بخواهیم خواص زيره سياه در لاغري را شرح دهیم باید به این نکته اشاره کنیم که زیره سبز به دلیل اینکه گیاهی گرم و ضد نفخ می باشد برای لاغری مناسب می باشد. برای تهیه دمنوش زیره سبز یک قاشق غذاخوری پودر آسیاب شده زیره را به مدت 15 الی 20 دقیق مانند چای، دم کرده و بنوشید. اگر می خواهید تاثیر معجزه گر زیره را برای لاغری مشاهده کنید، بهتر است دمنوش زیره را نیم ساعت قبل از غذا میل کنید.

مضرات زیره سبز

محققین به این نتیجه رسیده اند که زیره سمی نمی باشد و مصرف آن بی ضرر است. اما میزان مناسب مصرف زیره به طور روزانه 300 تا 600 میلی گرم است . سه گروه باید در استفاده از زیره سبز دقت کامل داشته باشند. گروه اول افرادی که برخی اختلالات خونی دارند، زیره سبز را بی رویه مصرف نکنند زیرا سبب لخته شدن خون خواهد شد. گروه دوم افرادی که به هر شکل، مشکل قند خون دارند زیرا مصرف زیره سبز ممکن است میزان قند خون را پایین آورد در نتیجه افراد دیابتی باید مراقب علائم قند خون پایین (هیپوگلیسمی ) باشند. افراد دیگری که در مصرف زیره سبز باید دقت داشته باشند بیمارانی هستند که قرار است در معرض عمل جراحی قرار گیرند. این افراد حداقل دو هفته قبل از جراحی بهتر است، استفاده از زیره سبز را قطع نمایند.

طبق آزمایشات محققین، اعلام شده مصرف زیره تستسترون را سرکوب می کند و سبب کم شدن قدرت باروری در مردان می شود و همچنین زنان باردار از مصرف زیره اجتناب کنند زیرا ممکن است باعث سقط جنین شود.

آزمایشات فراوانی در مورد زیره در حال انجام است که فواید بیشتری از زیره اعلام شود، مانند اثر بخشی آن بر کیفیت خون، تقویت اسپرم و تقویت استخوان.

استفاده از زیره سبز در ملل مختلف

زیره در بین مرم جهان دانه ای شناخته شده است. از اروپای شمالی تا دریای مدیترانه و همچنین ایران، روسیه، آمریکای شمالی و اندونزی در طب و درمان، زیره سبز کاربرد پزشکی دارد و بخش جدا نشدنی از درمان آنان می باشد. در طب سنتی مراکش، از زیره سبز علاوه بر خاصیت مدر بودن برای درمان دیابت و فشار خون استفاده می شود.  در تونس به عنوان داروی ضدعفونی کننده و ضد فشار خون استفاده می کنند. در طب سنتی ایران زیره را تحریک پذیر اعلام کرده اند و برای درمان دندان درد، اسهال، صرع، اختلالات دستگاه گوارش و مشکلات تنفسی استفاده می شود. زیره همچنین به زنان در رفع برخی مشکلات کمک خواهد نمود.

در مناطق عربی برای درمان سوزاک، سوء هاضمه و اسهال مزمن کاربرد دارد.  اندونزی هم نیز برای درمان اگزما از زیره استفاده می شود. در کشور روسیه برای درمان عفونت ریه (پنومونی) تجویز می شود. در لهستان به عنوان داروی ضد نفخ، سوء هضم و عدم اشتها توصیه می شود. در آمریکای جنوبی و انگلیس برای درمان مشکلات معده کاربرد دارد.

ترکیب شیمیایی زیره سبز

ترکیبات شیمیایی زیره سبز شامل، روغن رزین، تانن و اسانس است. با انجام عمل تقطیر میوه له شده زیره، تحت اثر بخار آب می توان اسانس زیره که در ابتدا مایعی بی رنگ و سپس در اثر ماندن زرد و بتدریج قهوه ای می شود، به دست آورد.

آلدئیدی بنام کومینول علت بوی زیره است. مقدار کومینول در زیره 30 الی50% بستگی به محل کشت این گیاه دارد.

استفاده از اسانس زیره سبز برای نوزادان

زیره دارای اسانسی است که با عمل تقطیر به دست می آید. چند قطره اسانس زیره را می توان با روغن بادام مخلوط کرده بر روی شکم نوزادی که دل درد دارد و درد در شکم وی پیچیده، ماساژ دهید.