حتماً شما هم حرفهایی در مورد ترک چای شنیدهاید. فواید انواع چای برای همه مشخص است و با آزمایشهای مختلف علمی نیز تأییدشده اما عدهای از افراد معتقد هستند که در برخی موارد چای میتواند برای بدن انسان زیانآور باشد.
با توجه به اینکه همهی ایرانیها و اکثریت قریب بهاتفاق بسیاری از ملل دیگر جهان بهطور روزانه از چای استفاده میکنند؛ دانستن این نکته که از لحاظ علمی واقعاً فواید چای و مضرات چای چیست اهمیت پیدا میکند.
علاوه بر موضوع فوق، باید دید که اگر کسی خواست به هر دلیلی به سراغ ترک چای برود راه درست آن چیست؟
آیا ترک نوشیدن چای، عوارضی برای شخص خواهد داشت؟ اگر پاسخ مثبت است، آن عوارض چگونه خواهد بود و چطور باید آن را برطرف کرد؟
در این مقاله سعی کردهایم با استناد به منابع علمی به این سؤالات جواب بدهیم. با چای مارکت همراه باشید.
چرا خیلی وقتها ترک چای درست نیست؟
طبق منابع پزشکی و علمی با نگاهی سخت گیرانِ برای مصرف چای، فواید زیر قید شده و گفته شده که بهاحتمال زیاد چای این فایدهها را دارد:
هوشیاری ذهنی
مصرف چای سیاه و نوشیدنیهای کافئین دارِ دیگر در طول روز، حتی اگر شخص، کمبود خواب داشته باشد به حفظ هوشیاری انسان کمک میکند.
مفید برای قلب
تحقیقات نشان داده اشخاصی که چای مینوشند کمتر از افرادی که چای نمینوشند در معرض خطر حملهی قلبی هستند.
همچنین بررسی دیگری نشان داده کسانی که پیش از حملهی قلبی حداقل به مدت یک سال چای نوشیده بودند، با میزان کمتری از خطر مرگ روبرو شدهاند.
مفید برای پوکی استخوان و استخوان بندی ضعیف
یکی از جدیدترین تحقیقات نشان میدهد که زنان مسنی که مرتب چای مینوشند نسبت به زنان پیری که چای نمینوشند استخوانهای قویتری دارند.
همین تحقیق نشانگر آن است که مصرف چای در نزد زنان و مردان مسن، ریسک شکستگی لگن خاصره را کاهش میدهد.
کاهش خطر ابتلا به بیماری پارکینسون
تحقیقات دیگری ثابت میکند که مصرف قهوه و یا چای، خطر ابتلا به بیماری پارکینسون را نیز کاهش میدهد.
اما در این مورد بین زن و مرد تفاوت وجود دارد و کم شدن خطر پارکینسون با مصرف چای، بیشتر شامل مردان میشود و نه زنان.
مواردی دیگر در مورد لازم نبودن ترک چای
فواید دیگری برای چای سیاه در آزمایشها مشخص شده ولی اگر بخواهیم سختگیرانِ با موضوع برخورد کنیم احتمال اینکه چای این فواید را هم داشته باشد کمتر از مواردی است که در بالا به آنها اشاره کردیم:
- درمان سرطان مثانه
- درمان سرطان پستان
- درمان سرطان روده بزرگ
- درمان سرطان رحم
- درمان سرطان معده
- درمان سرطان ریه
- درمان سرطان مری
- درمان دیابت
این نکته را در نظر داشته باشید که دربارهی موارد بالا اختلاف نظر وجود دارد.
همچنین چای به خاطر آنتیاکسیدانها از سرطان پیشگیری میکند و مواردی که تأثیر آنها کم ذکر شده برای درمان است وگرنه پیشگیری چای از بسیاری از انواع سرطانها اغلب مورد تأیید است.
فواید چای که روی تجربه ثابت شده ولی اسناد علمی کافی برای آنها وجود ندارد
- تسکین سر درد
- رفع تصلب شرایین
- رفع سنگ کلیه
- تسکین اسهال
- کاهش فشار خون
- کاهش چربیهای مختلف خون
- افزایش قوای جنسی
ترک چای یا ترک مصرف بیش از حدِ چای؟
پس از آشنایی با فواید اثبات شده و فایدههای تجربی چای اکنون نوبت به بررسی عوارض جانبی مصرف چای میرسد.
آنچه در مورد ضرورت ترک کردن چای گفته میشود اگر مربوط به عوارض یک بیماری ویژه یا تداخل با اثر داروی خاصی نباشد برای مصرف بیش از حد چای گفته میشود و نه برای مصرف میزان معمولی چای.
برخی از عوارض نوشیدن بیش از حد چای
- کم آبی بدن: تعجب نکنید ولی مصرف بیش از حد چای میتواند باعث شود که بدن شما بدون آب بماند! چون مصرف زیاد چای، توانایی جذب آب توسط بدن را کاهش میدهد.
- احساس تورم: چای خوردن زیاد میتواند به شما در ناحیهی معده و شکم احساسی مشابه نفخ یا بادکردگی در این دو قسمت بدهد و ناراحتتان کند.
- جذب نشدن مواد غذایی اصلی به بدن: افراط در نوشیدن چای میتواند باعث شود که عناصر مهم حیاتی که در غذا وجود دارد جذب بدن نشود.
- اعتیاد به چای: نوشیدن زیاده از حد چای میتواند باعث اعتیاد به نوشیدن آن شود. کافئین و برخی مواد موجود در چای بر اثر مصرف بیش از حد ایجاد اعتیاد به خود در بدن شخص میکنند.
- اضطراب و حس ناراحتی: از دیگر عوارض مصرف افراطی چای، اضطراب بیدلیل و احساس بیقراری است.
چه وقت باید اقدام به ترک چای کنیم؟
تقریباً در دنیا هیچ نوع نوشیدنی وجود ندارد که اگر زیادتر از حد مشخصی مصرف شود، ایجاد ناراحتی نکند؛ حتی اگر آب را که حیاتیترین عنصر برای ادامهی زندگی ما است بیش از حد بنوشیم، دچار عوارض جانبی خواهیم شد. نوشیدن چای نیز از این قاعده مستثنا نیست.
نوشیدن روزانه بیش از پنج فنجان چای احتمالاً میتواند مضر باشد.
این عوارض جانبی میتواند از خیلی مختصر تا شدید باشد.
برخی عوارض مصرف بیش از حد چای عبارتاند از: سر درد – عصبی شدن- مشکلات خواب- تپش قلب- اسهال- زنگ زدن گوش- پریشانی فکر- لرزش اعضای بدن.
همیشه به یاد داشته باشید که نباید مقدار چایی که در طیِ یک روز مینوشید در مجموع بیشتر از 10 گرم کافئین داشته باشد.
آیا ترک چای در هنگام حاملگی و شیر دادن لازم است؟
پاسخ این سؤال منفی است، در دوران حاملگی، نوشیدن دو فنجان چای در روز کاملاً بدون زیان است و بهتر است که بیشتر از دو فنجان چای در روز نوشیده نشود. (نظر نهایی در این مورد توسط پزشک شما داده خواهد شد.)
ترک چای برای چه اشخاصی یا چه نوع بیمارانی ضروری است؟
کسانی که دچار بیماری Anemia که نوعی کمخونی هست با نوشیدن چای افزایش خواهد یافت؛ بنابراین چنین بیمارانی نباید چای بنوشند.
سایر افرادی که باید به ترک نوشیدن چای اقدام کنند عبارتاند از:
- افرادی که دچار اختلالات اضطرابی هستند
- افرادی که مشکلات خونریزی دارند
- افرادی که مشکل قلبی حاد دارند
- کسانی که مثانه بیشفعال دارند
- کسانی که استخوانهایی بسیار ضعیف دارند (به دلیل دفع کلسیم بیشتر بر اثر نوشیدن چای در ادرار).
ترک چای به خاطر تداخل دارویی
چای سیاه با برخی عناصر دارویی و مواد تداخل پیدا میکند و بهتر است در طول دوران مصرف آن داروها یا مواد، چای را ترک کنید (البته در این مورد حرف نهایی را پزشک معالج باید بزند).
چای در میزان تأثیر این داروها و مواد، تداخل ایجاد میکند؛ یعنی امکان دارد اثر این داروها یا مواد را بر بدن انسان کمتر یا زیادتر کند:
- آنتیبیوتیک Antibiotics
- آدنوزین Adenosine
- سایمتدین Cimetidine
- کلوزاپین Clozapine
- دیپیریدامول Dipyridamole
- دیسولفیرام Disulfiram
- افدرین Ephedrine
- استروژن Estrogen
- فلوکسامین Fluvoxamine
داروها و مواد دیگری نیز در همین زمینه وجود دارند. بهطور کلی در صورتی که مصرف دارو دارید، نوشیدن چای زیاد را با پزشکتان مطرح کنید.
روش ترک چای
افرادِ دارای بیماری یا اشخاصی که داروهایی خاص مصرف میکنند در صورت مصرف افراطی چای چگونه میتوانند نوشیدن چای را کنار بگذارند؟
برای ترک چای و یا قهوه میتوانید از روشهای زیر استفاده کنید:
- ابتدا شروع به شمردن تعداد فنجان چای یا قهوهای که در روز مینوشید کنید. شمارش تعداد فنجانهای نوشیده شده به شما از لحاظ ذهنی کمک خواهد کرد که از افزایش آن جلوگیری کنید.
- از چای یا قهوههایی که دارای کافئین کمتر هستند استفاده کنید.
- در مرحلهی بعدی شروع کنید به کم کردن تعداد فنجان چای روزانه مثلاً هر دو روز یک بار، یک فنجان چای یا قهوه را از مجموع مصرف روزانهتان کم کنید.
- برای دفع کافئین از بدنتان روزانه مقدار زیادی آب بنوشید. (حداقل دو لیتر آب در روز و کمی بیشتر از دو لیتر)
- میتوانید یک چای گیاهی را که در حقیقت دمنوش گیاهی است و چای نیست را جایگزین نوشیدن چای کنید.
- وقتی احساس نیاز به نوشیدن چای یا قهوه کردید یک لیوان کوچک آبمیوهی موردعلاقهی خودتان را بنوشید.
جمعبندی مسائل مطرح در بارهی ترک چای
- چای در صورت مصرف متعادل (حداکثر پنج فنجان در روز) دارای فواید زیادی مانند افزایش هوشیاری، فعالیت بیشتر قلب، جلوگیری از مبتلا شدن به بیماریهایی ماند پارکینسون و سرطان است.
- افرادی که دارای بیماریهای گفته شده در متن مقاله هستند یا داروهایی را که در این مقاله نام بردیم مصرف میکنند، نباید در نوشیدن چای افراط کنند. (نظر نهایی در این مورد با پزشکان متخصص است).
- چای میتواند باعث عادت به آن شود. افرادی که به مصرف افراطی چای روی میآورند امکان دارد دچار عوارضی مانند سر درد – عصبی شدن- مشکلات خواب- تپش قلب- اسهال- زنگ زدن گوش- پریشانی فکر و لرزش اعضای بدن شوند.
- اگر به دلیل بیماری یا مصرف داروی خاص یا اعتیاد به چای خواستید به ترک چای اقدام کنید، ابتدا تعداد فنجانهای چایی را که روزانه مینوشید بشمارید، سپس از چایهایی که کافئین کمتری دارند استفاده کنید. میتوانید دمنوشهای گیاهی یا نوشیدن یک لیوان کوچک آب میوه را در هنگام نیاز به نوشیدن چای، جایگزین کنید. همچنین روزانه حداقل دو لیتر آب بنوشید.
- برای افراد معمولی نوشیدن روزانه تا پنج فنجان چای کاملاً مفید و مورد تأیید منابع موثق علمی و پزشکی است.
