فرق بین فنجان چای خوری آسیایی با فنجان چای خوری اروپایی یا آمریکایی در نداشتن دسته است. آیا تا به حال به علت این موضوع دقت کرده‌اید؟
در این مقاله به بررسی این موضوع که نکته‌های جالب نهفته‌ای در خود دارد پرداخته‌ایم. با چای مارکت همراه باشید.
فنجان چای خوری آسیایی و علت دسته دار نبودن آن
به‌طور خلاصه علت دسته دار نبودن فنجان‌های چای آسیایی این اعتقاد در بین اقوام آسیایی است که اگر فنجان چای طوری داغ باشد که نتوان آن را با هر دو دست نگه داشت پس برای نوشیده شدن هم بیش از حد داغ خواهد بود. پاسخ بالا یک جواب کوتاه بود اما پاسخ مفصل سؤال مطرح شده در آغاز مقاله مربوط به نحوه خلق ظروف نوشیدنی‌ها و حکایت آن است.
نوشیدنی‌های دیگری نیز هستند که به‌اندازه چای قدمت دارند و حتی قبل از آن در کاسه‌ها و قدح‌ها نوشیده شده‌اند.
قبل از پیشرفت در ساخت شیشه، سنگ‌های خاص و چینی، کاسه‌ها و قدح‌ها از خرده‌سنگ، خاک رس و چوب ساخته می‌شد.
ظروف چای‌خوری خانواده‌های سلطنتی یا طبقات ثروتمند با طلا یا نقره تزئین می‌شد.
اقوام بیابان گرد و فنجان چای!
اقوام بیابان‌گرد در حدود هزار سال قبل از میلاد، هم برای خوردن و هم برای نوشیدن از نوعی کاسه بدون دسته در اندازه‌های مختلف استفاده می‌کردند.
در آسیای میانه، روسیه و ترکیه این کاسه‌ها را با عناوینی همچون «پی‌یولا»، «پی‌یالا» و «چینی» و نام‌های دیگر می‌نامیدند.
نگهداری ظروف برای اقوام بیابان‌گرد آسان نبود و شکل دایره بهترین حالت برای راحتی حمل این ظروف بود؛ ضمن اینکه قوم‌های بیابان گرد می‌توانستند وقتی از حرکت باز می‌ایستند آن ظروف را بدون نیاز به میز یا سطح صاف بر روی خاک قرار دهند.
در آن زمان نیز سازندگان ظروف، مثل اکنون با طراحی شکل ظروف بازی کردند و در نتیجه در آسیا شکل بیضی و دایره برای فنجان چای به یک شکل استاندارد تبدیل شد.
این شکل استاندارد بعد از جا افتادن استفاده از ظروف بدون دسته در ساختن ظروف اجرا شد.
در چین، ظروف چای‌خوری با طرح‌ها و رنگ‌های متنوع و ظریف ساخته شد. بخصوص که از رنگ سیاه برای به نمایش درآوردن حباب‌های چای فرآوری شده استفاده می‌شد.
سرویس چای فرآوری شده در ژاپن و چین
چای «ماچا» با جلوه درخشانش در حقیقت یکی از چای‌های نسبتاً جدید است. قرن‌ها قبل از آن در دوران امپراتوری «تانگ»، چای فرآوری می‌شد. چین صدها سال قبل دست به فرآوری چای زده بود.
در چین، چای در یک ظرفِ شبیه به قابلمه دم می‌شد و میزبان با ابزاری شبیه به ملاقه چای را برای مهمان‌ها داخل کاسه می‌ریخت.
به‌مرور مسابقه‌ای برای تهیه چای به وجود آمد که شکل و رنگ کاسه چای و لوازم چای‌خوری برای جلوه کردن بیشتر در آن مسابقه تغییراتی کرد.
قواعد ظاهر فنجان چای خوری آسیایی
در فرهنگ چای نوشی چین و ژاپن و بعدها در فرهنگ کشور کره نیز قواعدی در مورد فنجان چای و طرز به دست گرفتن آن به وجود آمد.
فنجان چای باید با دست راست برداشته و با دست چپ نگه داشته می‌شد.
هم‌چنین هم قوری و هم فنجان چای برای داغ نگه داشتن شدن آن دارای سرپوش (درب) شدند.
یک نعلبکی برای طولانی مدت تر شدن نگه داشتن چای در فواصل نوشیدن به کار رفت.
از فنجان چای برای نگه داشتن چای در حرارت پایین و دم کشیدن آن نیز استفاده شد.
صادرات فنجان چای خوری آسیایی
از قرن 18 فنجان چای خوری آسیایی از چین ابتدا به‌عنوان ابزاری برای بسته بندی و سپس برای صرف چای به انگلستان صادر شد.
این فنجان‌ها به‌سرعت محبوب شدند و استفاده از آن‌ها رواج یافت.
انگلیسی‌ها از این فنجان‌ها هم برای نوشیدن چای و هم برای نوشیدن طعم دهنده‌ها (لیکورها) استفاده کردند.
آن‌ها به‌زودی از طعم چای شروع به لذت بردن کردند.
آنچه نعلبکی نامیده می‌شود نیز برای قرار دادن فنجان چای در آن و کثیف نشدن میز در همین دوره مورد استفاده انگلیسی‌ها قرار گرفت.
فنجان بدون دسته در آمریکا
در آمریکای قرن 18 یکی از نشانه‌های ثروت، به کار بردن تابلوهای نقاشی بود که در اکثر آن‌ها تصاویری از میزهایی مملو از وسایل چای خوری و نوعی ظروف انحنادار بود.
هم‌چنین فنجان چای خوری آسیایی نیز به‌عنوان یکی از وسایل تزیینی کاربرد داشت.
پیدایش دسته فنجان چای
دسته فنجان چای از اویل قرن نوزدهم و ابتدا بیشتر با انگیزه مد و زیبایی، هم به فنجان‌های ظریف از جنس چینی و هم به فنجان‌های سنگی اضافه شد و کم‌کم رواج یافت و اکنون در همه دنیا رواج دارد.
همراه با این تحول، در فرانسه، آمریکا، روسیه و در باواریای آلمان که صنعت چینی سازی وجود داشت همین روش پیگیری شد.
فنجان‌های چای چگونه مورد استفاده قرار می‌گیرند؟
برخی از مردمِ جوامع از فنجان‌های دسته دار پرهیز می‌کنند و برخی نه.
مثلاٌ در «فاس» چای را در استکان ریخته و آن را داخل نعلبکی قرار می‌دهند.
ترک‌ها در کناره‌های استکان تزئینات و حالتی ایجاد می‌کنند و استکان را در نعلبکی‌هایی دکوراتیو قرار داده و یک قاشق چای خوری برای هم زدن قند به کار می‌برند.
روس‌ها لیوان چای دسته دار را طوری می‌سازند که در حال حرکت قابل استفاده بوده و نیز چای را گرم نگه دارد.
چرا فنجان چای خوری آسیایی کوچک مانده است؟
اکثر استکان‌های چای حدود پنج اونس ظرفیت دارد؛ دسته دار است و همراه با نعلبکی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
اما فنجان چای چینی، ژاپنی یا کره‌ای بین دو تا چهار اونس گنجایش دارد.
علت کوچک بودن فنجان چای آسیایی این است که آداب چای‌خوری در آسیا بر این اساس است که پس از خوردن یک فنجان چای، فنجان چای دوم نیز چای تازه‌دم باشد.
این روش، لذت نوشیدن چای را بیشتر می‌کند و از سرد شدن چای که در فنجان‌های بزرگ چای، روی می‌دهد جلوگیری می‌کند.
هم‌چنین این روش باعث لذت‌های ظریفی می‌شود که نوشیدن چای در فنجان بزرگ فاقد آن است.
پر کردن 70 درصد از همین فنجان کوچکِ بدون دسته یک سنت چینی است.
این میزان از پر کردن فنجان به دو هدف انجام می‌گیرد:
- جلوگیری از لب پر زدن چای فنجان و پیشگیری از سوختن دست.
- این که بقیه 30 درصد فنجان که خالی است باید از دوستی و مهربانی پر شود!
جمع بندی
فرق بین فنجان چای خوری آسیایی با فنجان چای خوری اروپایی یا آمریکایی در نداشتن دسته است. به‌طور خلاصه علت دسته دار نبودن فنجان‌های چای آسیایی این اعتقاد در بین اقوام آسیایی است که اگر فنجان چای طوری داغ باشد که نتوان آن را با هر دو دست نگه داشت پس برای نوشیده شدن هم بیش از حد داغ خواهد بود. پاسخ بالا یک جواب کوتاه بود اما پاسخ مفصل سؤال مطرح شده در آغاز مقاله مربوط به نحوه خلق ظروف نوشیدنی‌ها و حکایت آن است.
اکثر استکان‌های چای حدود پنج اونس ظرفیت دارد؛ دسته دار است و همراه با نعلبکی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
اما فنجان چای چینی، ژاپنی یا کرده‌ای بین دو تا چهار اونس گنجایش دارد.
علت کوچک بودن فنجان چای آسیایی این است که آداب چای‌خوری در آسیا بر این اساس است که پس از خوردن یک فنجان چای، فنجان چای دوم نیز چای تازه‌دم باشد.
این میزان از پر کردن فنجان به دو هدف انجام می‌گیرد:
جلوگیری از لب پر زدن چای فنجان و پیشگیری از سوختن دست.
این که بقیه 30 درصد فنجان که خالی است باید از دوستی و مهربانی پر شود!
